Forum AnimeSub.info

_KiRA

Użytkownik

Skąd: Eorzea

Dołączył: przed 2004-07-25

Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Założyłem ten temat, ponieważ spośród tej liczby userów, która jest zarerejstrowana na
AnimeSub.info chciałbym wyłonić tych, którzy powinni należeć do "Elity Fansuberów".
Nie chodzi mi o przesadne chwalenie czy coś takiego, ale jako suber chcę jakoś docenić
ich wysiłek i poświęcenie.

1.) A więc tak, do 'Elity' powinni należeć:
- Anka
- NekroX
- Meroko
- Freeman
- Nimrod25
- Rahvin

2.) Pozostali, którzy robią bardzo dobre suby:
- Itachi (z jakiś powodów od jakiegoś czasu nie subuje, ale robi to dobrze)
- The Stig
- 5lay
- Noctis
- Azazel
- Mc Gregor
- itp...

Czekam na wasze sugestie dotyczące tego tematu jak i wasze zdanie na ten temat; Kogo
WY byście zaliczyli do Elity?

UWAGI:
*1 - Jest pewno dużo innych dobrych suberów, których nie wymieniłem z różnych przyczyn
(wymieniłem tylko tych, których suby dobrze znam), np. ne miałem do czynienia z ich
subami (jak np. Yang, Kane, Taipan itp.), a na pewno też są dobrzy w tym fachu.
*2 - W klasyfikacji opierałem się głównie na jakości subów, ilości udostępnionych epków
przez danego autora, timingu, logice (sens), błędach ortograficznych i składniowych,
ilości przetłumaczonych serii (całych lub kontynuowanych, bo wiem jak to w życiu bywa),
sposobu oglądania (czy się łatwo ogląda czy nie?), humoru, efektów oraz opinii innych
userów zawartych w komentarzach.
*3 - Kolejność wymienionych suberów jest przypadkowa (wszystkich traktuję na równi)
*4 - Jak już wspominałem wymieniłem tylko tych suberów (najbardziej znanych), których
napisy znam i które ściągam masowo (ze względu na znaną mi jakość), jeśli zrobili
suby do interesującej mnie serii. Więc nie miejcie do mnie pretensji, że kogoś
pominąłem. Resztę dobrych suberów dodacie wy.
*5 - To są tylko moje poglądy na temat suberów, więc nie muszą być zgodne z poglądami
innych.
*6 - Nie mam zamiaru nikogo dyskryminować, bo jak to w życiu bywa, każdy może coś
przeoczyć (jakąś literówkę, kropkę, przecinek), jak i wiem ze swojego doświadczenia, że
nie wszystko da się dokładnie przetłumaczyć na polski (błędy w angielskich hardsubach,
niezrozumiałe kwestie, kontekst itp.), zawsze można wspomóc się Japońskim [A daję sobie
głowę uciąć, że jak oglądacie Anime masowo, po kilka razy; to utrwalają się wam pewne
kwestie w tym języku -> warto się tym wspomóc (i o tym pamiętać) -> Taka moja malutka
rada ]

TO SĄ TYLKO I WYŁĄCZNIE MOJE WŁASNE POGLĄDY

Pozdrawiam [Asoko-Fansubs]

Kane

Administrator

Skąd: Warszawa

Dołączył: 2003-12-29

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Szczerze? Nie podoba mi się ten wątek :] Taki publiczny podział na 'Elitę' i całą resztę :-| Poza tym, mówienie że ktoś jest 'elita' a ktoś inny nie, to też zależy od wielu czynników (choćby doświadczenia i wiedzy samego oceniającego ) Sumasumarum, uważam że ten wątek będzie krzywdzący i stronniczy (i najchętniej bym go usunął )
Ale skoro już jest to dorzucę swoje 3 grosze,
Anka - tak, ale te nowe suby
Meroko, Itachi, The Stig nie znam; NekroX, różnie bywało
'pozostałych' dobrych nie znam za wyjątkiem Azazel'a, który jakością mnie nie zachwycił (Air)
Należało by jeszcze wymienić HL2501, ja jego subach się dotąd nie zawiodłem.

---

Imperare sibi maximum est imperium

_KiRA

Użytkownik

Skąd: Eorzea

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

No cóż... tak bywa... Dobrze jest docenić dobrych suberów... W tym wątku każdy ma swoje zdanie... Jak w życiu bywa, bywa różnie, raz jest lepiej a raz gorzej. Oczywiście wymieniłem tylko tych których znam (chyba się powtarzam), założe się że jest full innych suberów godnych uwagi . Każdy daje coś od siebier, więc czemu byt tego nie docenić - tym bardziej, że robi to dobrze. Acha i jescze jedno, tą weryfikację nie robiłem tylko na podstawie jednego epka (tylko kilku/kilkunastu, a nawet kilku serii), a wynik moich badańprzedstawiłem właśmnie tutaj... Mam nadzieję, że nikt nie będzie miał mi tego za złe...

Pozdrawiam

Yang

Użytkownik

Skąd: Chełmno

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

No i w końcu wypłynął ten temat. Też się poważnie zastanawiam nad nim. Problem jest taki, że ocenia się na podstawie napisów do serii, którą się oglądało. W ten sposób wielu prac tłumaczy nie dane jest zobaczyć. Dlatego taki ranking może być krzywdzący. Zresztą dzięki niemu można połechtać po podniebieniu pare osób, a rozczarować wiele innych. Jak już można by zrobić jakieś awards, w stylu: "Najlepszym speedsuberem jest ...., za napisy do ....", "Najlepsze napisy do anime romantycznego ...., autorstwa ....". "Najlepsze efekty specjalne ...", "Najbardziej klimatyczne napisy ..." W ten sposób już by były osobne kategorie i rywalizacja była by sensowniejsza . No ale komu by się chciało organizować taki konkurs . Dlatego lepiej zostańmy przy komentarzach i wydawajmy rozsądne oceny.

Freeman

Użytkownik

Skąd: Pabianice

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Obawiam się, że mimo zapewne jak najlepszych chęci, Twój post jest nieco... niefortunny, w każdym razie mi się tak wydaje. Jest jednak uargumentowany, może więc inni będą chcieli zabrać głos, ja od konkretnego oceniania się powstrzymam W każdym razie dziękuję, że znalazłem miejsce na Twojej liście.
Podepnę się lekko i dodam, że sam chciałbym podziękować wszystkim, którzy do tworzenia napisów pochodzą z głową, niezależnie od początkowych wyników, którzy "czują", o co w tym chodzi (przyjacielu Kane, Ty najlepiej będziesz wiedział, o czym mówię

_KiRA

Użytkownik

Skąd: Eorzea

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Dzięki Freeman.

Freeman

Użytkownik

Skąd: Pabianice

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Hmm pod wpływem posta Yanga inaczej spojrzałem na post Virusa Może post Virusa to naprawdę niezły pomysł, może warto byłoby go rozwinąć np w kierunku, jaki nieśmiało proponował Yang?
Piszę o tym dlatego, że na chwilę obecną system komentarzy wyraźnie się nie sprawdza. Może inaczej- działa źle, właśnie dlatego, że wydawane oceny generalnie nie są rozsądne, a wszelkie próby rzeczowej oceny są odbierane zupełnie niewłaściwie (z wyjątkami), jako jakieś złośliwe ataki(???). Tym bardziej nie chce się nic pisać, gdy na posta z jakąś radą, sugestią poprawki czy wskazaniem błędu otrzymuje się odpowiedź "to se sam popraw". Przy takim sposobie oceniania w komentarzach oceny bardzo się, powiedzmy, dewaluują, i np ocena "bardzo dobra" przy jednych nie jest absolutnie adekwatna do "bardzo dobrej" przy innych. Pewnie, że tego nie da się wyeliminować, ale możnaby to próbować ograniczać, gdyby _oceny oddawały rzeczywistą wartość napisów, a ich autor miał w sobie przynajmniej tyle pokory, by te oceny, które są sprawiedliwe, przyjąć do wiadomości i wyciągnąć z nich wnioski (niezależnie od wartości tych ocen)_.
A powiem szczerze, że moim zdaniem ogólna jakość napisów wciąż spada (w każdym razie się nie poprawia), a co gorsze (i dziwniejsze), z nieznanych mi powodów większość ludzi to akceptuje (i pojawia się spirala nienawiści między ściągającymi napisy, a autorami, bo jak nam to wisi, to im się nie chce). Może więc jakiś ranking mógłby poprawić sytuację, nie wiem, ale w każdym razie warto byłoby się zastanowić, co można zmienić i poprawić. Jeśli oczywiście ktoś w ogóle widzi tego potrzebę. Oczywiście pisanie na forum też mija się z głownym celem, bo posta przeczyta tylko kilkanaście osób, ale co zrobić...
Sorry Virus, że trochę odszedłem od Twojego tematu.

Kane

Administrator

Skąd: Warszawa

Dołączył: 2003-12-29

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Dobry pomysł nie jest zły, Yang to co z tym konkursem ?

---

Imperare sibi maximum est imperium

Yang

Użytkownik

Skąd: Chełmno

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

No i znowu wychodzi na to, że jak ktoś walnie jakiś żart, to ludzie od razu go inaczej zrozumieją i uznają to za dobry pomysł . Ale jeśli faktycznie się spodobał, to można by go rozważyć. Jednak trzeba by zdecydować kto by miał zasiadać w Jury. Czy my wszyscy, poprzez sondę? Czy może grupka osób wybrana poprzez sondę? A może ludzie zaliczani do "starej gwardii"? No ale członkowie jury nie mogą brać udziału w konkursie . Tak że to nie jest takie hop siup. Czy też może osobne jury dla każdej kategorii? A ewentualnych wyłonionych do konkursu w danej kategorii, to też nie wiem jak wybierać. Hmmm, powiem że taki konkurs, jeśli miał by być porządnie przeprowadzony, wymagał by sporych nakładów pracy i rozwiązania wielu problemów. Ale faktycznie może by dał pewne wzorce do naśladowania.

Kane

Administrator

Skąd: Warszawa

Dołączył: 2003-12-29

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Kto ocenia? Nagroda szacownego Jury i nagroda publiczności Do jury wzięło by się jakieś szacowne grono wyłonione drogą wyborów powszechnych, i jego członkowie też mogliby głosować - ale nie na produkcje do powstania których w jakiś sposób się przyczynili

---

Imperare sibi maximum est imperium

Freeman

Użytkownik

Skąd: Pabianice

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Zapewniam Cię, Yang, że doskonale zrozumiałem, że to był żart. Wplotłem go jednak w szerszy wątek- znacznie poważniejszy- nie jako dobry pomysł (bo w zasadzie zbyt dobry nie jest w przypadku softsubów), ale jako _jakikolwiek_ pomysł. Może gdyby rzeczywiście poświęcić mu sporo pracy, efekt byłby dobry, ale póki co spójrz może na szerszy obraz, nie ma sensu żebyśmy teraz roztrząsali bzdury typu "kto będzie przyznawał superwiktora i za co", bo nie o to chodzi. Ja powiem jedno- zaczynam rozumieć opinie ludzi z anfo, i we własnym zakresie nie widzę sposobu, żeby coś zmienić.

Anaka

Użytkownik

Skąd: Warszawa

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Opinię ludzi z anfo? Chodzi o to, że generalizując hardsuberzy mają softsuberów w głębokiej pogardzie, poza może tak nielicznymi wyjątkami, które można zliczyć na palcach jednej ręki?

sa1d

Użytkownik

Skąd: krakow

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Aby wyłonić elite najpierw musieli by sie ze soba zmiezyc... ale czy faktycznie jest taka potrzeba ? taki pojedynek prawdopodobnie byłby bardzo ciekawy i aby sie utrzymac w tej elicie napewno nie był by to tylko jeden pojedynek lecz kilka. Pozatym pozostaja kwestja kryterji oceniana i osob oceniajacych... Mysle ze temat jest otwart i moze ktos zaproponuje coś ciekawego

Freeman

Użytkownik

Skąd: Pabianice

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Hmm chciałbym wierzyć, że hardsuberzy nie mają w pogardzie softsuberów, co najwyżej mają (generalnie) nienajlepszą opinię o ich pracach.

Yang

Użytkownik

Skąd: Chełmno

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Aaaa, teraz muszę walczyć na dwa fronty? Tak przeciętny hardsub jest lepszy od przeciętnego softsuba. Jednak jeśli by porównywać najlepsze hardsuby i najlepsze softsuby, to różnica by nie była tak widoczna. Zresztą popatrz na ilość softsubów i hardsubów. Popatrz też dorobek tych ludzi, którzy teraz zajmują się tłumaczeniem w hardsubach. I teraz powiedź mi, czy przypadkiem nie jest tak, że tylko nieliczni tłumacze zaczynali od hardsubów? Prawda jest taka, że nawet ja zaczynam się angażować w tworzenie hardsubów. Jednak tu chodzi o pewien element ewolucji. Softsuby można tworzyć samemu, ale jeśli chce się osiągać coraz lepsze wyniki, to szuka się ludzi z którymi można by to osiągnąć. Im więcej ludzi, tym więcej możliwości. A jak ma się więcej możliwości, to czemu by tego nie wykorzystać? W końcu wystarczy zdobyć kodera i raw providera i już ma się hardsub. Tak właściwie to takie hardsuby w wersji MKV to często sobie robie na własne potrzeby. Ściągam jakiego DVD ripka, konwertuje napisy do ASS (oczywiście odpowiednio je obrabiając) a potem podłączam do pliku MKV. No i proszę bardzo, hardsub gotowy. Co prawda nie oficjalny, bo nie udostępniam go dalej, no i zawsze jakieś tam logo grupy ripującej się pojawi, ale poza tym, to niczym się nie różni. Zresztą można zobaczyć efekt takiego działania np w Koi Kaze, które to z Kanem właśnie niedawno przygotowaliśmy. Tak więc być może z czasem, wszystkie grupy wyewolują do formatu MKV i będzie swoisty kompromis między softsubami a hardsubami. Wtedy już nie będzie trzeba w ogóle ściągać jakiś angielskich hardsubów, bo nasze polskie będą dużo lepsze. Już teraz zaczynają się pojawiać pierwsze przebiśniegi .

A co do tego że nic nie możesz zrobić. To powiem krótko - możesz i robisz. Wystawiajac stosowne komentarze potrafisz uświadomić pewnych ludzi, że jeszcze muszą się sporo nauczyć. Co prawda niektórzy chcą od razu rezygnować z robienia napisów, no ale tak to już jest. Po prostu lepiej nic nie wypuszczać, niż wypuszczać gniota. Jeśli ktoś nie potrafi stworzyć niczego innego niż kiepskie napisy, to może lepiej by w ogóle ich nie robił? Dlatego wszystkie rzetelne komentarze są na wagę złota. A konstruktywna krytyka, choć niezwykle nieprzyjemna, jest nieoceniona (jeszcze pamiętam tego Steamboya, że za wcześnie go wypuściłem ). A że jest dość ostra, to wyniki będę jeszcze lepsze.

Co zaś do tego, że ludzie mają coraz mniejsze wymagania. Sytuacja wygląda tak, że ludzie są słabo wyedukowani, więc nawet kiepskie napisy ich zadowalają, bo sami nic lepszego by nie potrafili stworzyć. Ja np cierpie na taki problem, że jak nawet oglądam film w kinie czy telewizji, to się tylko wkurzam, jak mogli to tak kiepsko przetłumaczyć. Czasami nawet mojemu ojcu tłumacze co tak naprawde było w tym filmie i dopiero wtedy niektóre wypowiedzi nabierają sensu. Ale jeśli bym nie znał żadnych obcych języków, to sądzę że jakikolwiek polski przekład, by w pełni zadowalał moje potrzeby. Po prostu bym nie widział tych rozbieżności i nie było by nic, przez co bym czuł te zgrzyty.

Kane

Administrator

Skąd: Warszawa

Dołączył: 2003-12-29

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Należało by jeszcze rozszerzyć to co tu napisałeś, generalnie Hardsuby są lepsze bo generalnie Hardsuba robi od 3 do 5 (i więcej) osób więc nie ma się co dziwić że poziom jest lepszy I BTW, dlatego przy każdej okazji zachęcam SoftSubberów do WSPÓŁPRACY, niestety jak na razie z miernym skutkiem
Acha, i jeszcze coś, przecież każdy skrypt z Hardsuba jest Softsubem, niestety często rozmawiając z Hardsuberem szlag mnie trafia bo delikwent jakoś tego nie dostrzega

No i na koniec, Yang, takie ‘łapanie' błędów w tłumaczeniach filmów itp. to już chyba zboczenie zawodowe Pamiętam jak niedawno w TV leciał Piękny Umysł (chyba każdy zna ten film) chciałem go obejrzeć (po raz drugi) wraz z siostrzyczką (ona po raz pierwszy) ale po 15'stu minutach tłumaczenie/czytanie lektora tak mnie wqrzyło że poszedłem spać (musiałem go w co trzecim dialogu poprawiać )

---

Imperare sibi maximum est imperium

Wanderer

Użytkownik

Skąd: Kędzierzyn

Dołączył: 2004-12-06

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Wyłonienie elity byłoby bardzo ciekawe ale także i pomocne w ściąganiu napisów. Można by było bowiem taką osobę odpowiednio oznaczyć np gwiazdką i każdy kto sciągałby napisy wiedziałby od kogo się opłaca najbardziej.

---

"Choć uliczna burda jest ze wszech miar godna potępienia, to nie ma nic złego w energii, jaką wyzwala ona w ludziach" John Keats

Kane

Administrator

Skąd: Warszawa

Dołączył: 2003-12-29

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Przypominam iż pomysł z gwiazdkami już był szeroko omawiany i został definitywnie odrzucony.

---

Imperare sibi maximum est imperium

Wanderer

Użytkownik

Skąd: Kędzierzyn

Dołączył: 2004-12-06

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Sorka, sorka... nie wiedziałem Jak nie to nie

---

"Choć uliczna burda jest ze wszech miar godna potępienia, to nie ma nic złego w energii, jaką wyzwala ona w ludziach" John Keats

Freeman

Użytkownik

Skąd: Pabianice

Dołączył: przed 2004-07-25

Odp: Kto powinien należeć do "Elity Suberów"?

Nie no różnice między hard a softsubami były już wałkowane tyle razy, że nie ma sensu tego powtarzać Tylko nam tutaj chodzi o coś zupełnie innego Raz, że o jakość, dwa, o podejście do tematu. Bo czy ktoś potrafi wyobrazić sobie sytuację, że ktoś sobie robi hardspeedsuba, z milionami najróżniejszych błędów, a na niepochlebne komentarze odpowiada, niczym partyjny baron lewicy, "walcie się", i "zróbcie sobie swojego hardspeedsuba, jak coś wam się nie podoba"? Raczej nie, i nie chodzi o to, że (teoretycznie) wyższy poziom hardków wynika z tego, że jedna osoba tłumaczy, a dwie następne szlifują na połysk. Jeśli mówimy górnolotnie o pewnej ideii (nie gsm , to jest odwrotnie- jedna tłumaczy, a dwie dopieszczają, _żeby_ był wysoki poziom (wbrew pozorom tu jest różnica, proszę przeczytać jeszcze raz, jeśli ktoś ma wątpliwości). Nawet gdyby całość hardka robiła tylko jedna osoba (przecież to możliwe, nie?), to i tak będzie równać do wyznaczonych standardów. Każde odstępstwo na minus jest wychwytywane i komentowane, czego wynikiem są z reguły tzw v2 (nie niemieckie rakiety I tego właśnie trochę brakuje przy softsubach. Oczywiście, produkcji hardkowych jest mniej, a przez to i więcej czasu na komentarze i wyciągnięcie wniosków, przy tak rozbudowanej produkcji softsubów takiego poziomu korekcji nigdy się nie osiągnie, ale mogłaby być zdecydowanie wyższa, niż obecnie.

Co do naturalnej ewolucji z soft do hardsubów, to się nie zgodzę jednak. Bo są ludzie, dla których zalety hardsubów, to właśnie wady (wymyślne karaoke, kolorki, napisy we wszystkich możliwych kierunkach i razem z przypisami zajmujące do 40% powierzchni obrazu itp), którzy zdecydowanie wolą proste softsuby (proste w porównaniu do efektów z hardsubów, nie w sensie jakości tłumaczenia). Dla nich ewolucja to właśnie coraz wyższa jakość tłumaczenia.
I dlatego właśnie, jak dobrze mówisz, mkv to dar od jakiegoś patrona fanów anime , cudny produkt typu all-in-one (jako wyjątek przeczący zasadzie, że jak coś jest do wszystkiego, to jest do... Ale nazywanie mkv hardsubem... no może pseudohardsubem mimo wszystko

Co do komentarzy... Widziałeś sam, jak w większości przypadków kończy się wystawienie negatywnego komentarza, nawet jeśli (gdy to robię) staram się możliwie konkretnie podać za co i dlaczego taka ocena, bez złośliwości, spokojnie i w miarę rzeczowo ją uzasadniając. Kończy się tym, że zostajesz uznany za zarozumiałego bufona, który pozjadał wszystkie rozumy, i śmie cokolwek radzić innym. A potem musisz jeszcze rozrysowywać schematem, co miałeś na myśli, bo jednak komentowałeś to w określonym celu (żeby napisy były możliwie jak najlepsze), a przy takim nastawieniu autora na jakiekolwiek poprawki nie ma co liczyć.
A chodzi właśnie o to, że w komentarzach powinna być konstruktywna krytyka, a jej nie ma. Nie ukrywajmy, są tutaj ludzie, którzy od dawna bawią się w softsuby (i hardsuby), i z czystego doświadczenia znają się na tym lepiej, niż młodzi stażem softsubberzy. Kto więc najlepiej może powiedzieć, co jest nie tak, czy kto może najlepiej poradzić? Czemu od razu ludzie wychodzą z założenia, że ma się zamiar ich zgnoić? Ja bym dał bardzo dużo, żeby mieć do kogo zwrócić się o radę w czasach, gdy dopiero zaczynałem sobie tworzyć jakieś potworne tłumaczenia, żeby mi ktoś palcem wytknął najróżniejsze babole. Podam tu przykład kolegi Gamelorda, który zaczął robić napisy do Speed Graphera, i po komentarzu niezbyt pozytywnym, ale rzeczowym, po prostu zapytał, co możnaby zmienić co poprawić. W miarę możliwości (bo nikt nie jest doskonały ofkors) każdy przecież pomoże.

No widzisz, to my mamy szczęście, ja do oglądania filmów (po angielsku, po niemiecku też by dało radę, ale z niemieckim dubem nie oglądam - a szkoda, bo się języka zapomina przez to też nie potrzebuję praktycznie napisów w ogóle. Tym bardziej się staram, żeby napisy polskie były jak najlepsze, właśnie dla ludzi, którzy języka po prostu nie znają, i jeśli nie "dosłyszą" sobie czegoś z ekranu, to muszą akceptować napisy takie, jakie są, nawet słabe.

>Co zaś do tego, że ludzie mają coraz mniejsze wymagania. Sytuacja
> wygląda tak, że ludzie są słabo wyedukowani, więc nawet kiepskie napisy
> ich zadowalają,

No to jest przykre niestety

ps: Steamboy będzie poprawiany jeszcze raz zapewne I Twój, i mój
ps2: coś mi sie wydaje, żeśmy koledze Virusowi sponiewierali jego topic, może te nasze posty nie związane z tematem całości przenieść do osobnego wątku?